Het probleem met Aha! 

Zoals ik schreef in het artikel ‘De mythe van Eureka’, is spontane ideegeneratie ook een proces, zij het dan een onbewust proces. Hierdoor is het vrij onbetrouwbaar als methodiek voor moderne business. Je weet namelijk niet of en wanneer iemand een aha zal beleven. Soms zal het na enkele dagen zijn, soms binnen enkele weken en soms komt de geniale ingeving helemaal nooit. Bovendien is het rendement van deze techniek vrij laag en valt het moeilijk te sturen. Ja, af en toe zit er een geniaal idee bij. Maar in de meeste gevallen is dat niet het geval en scheelt er wel iets met de scope, de uitwerking of de haalbaarheid van zo’n idee.

Ga eens even bij jezelf na: hoeveel van zulke spontane uitbarstingen heb jij al mogen aanhoren? En hoeveel daarvan waren werkelijk geniaal…? Inderdaad.

Nu, dat is niet de schuld van de individuele medewerker, integendeel. Vaak zijn dit de enkele creatievelingen pur sang die een organisatie rijk is. Meestal zijn ze wel degelijk erg betrokken bij de organisatie en doen ze wat ze doen, ondanks een immature innovatiecultuur en bij gebrek aan degelijke processen. Zij moeten dit doen, het zit in hun DNA. En ze zullen dit ook blijven doen tot ze het gevoel krijgen dat ze niet gehoord worden en gedesillusioneerd afdruipen of in het ergste geval zelfs vertrekken.

We moeten hun ideeën dus zeker blijven capteren. Maar tegelijkertijd dienen we hen ook beter te ondersteunen door richting en ondersteuning te geven tijdens het ideecreatie proces.

Het voordeel van geleide ideecreatie

Niet iedereen is een ‘ideator’ in hart en nieren. Maar dat betekent niet dat ze geen essentiële bijdrage kunnen leveren aan innovatie, integendeel. Alleen zullen zij net iets minder snel de sprong wagen in de onzekere en dus risicovolle omgeving die innovatie is. Om die stap te nemen hebben ze een stevige ruggensteun nodig. We moeten ze bij de hand nemen en hen veilig doorheen deze woelige wateren leiden.

Om de transitie te maken naar een mature innovatiecultuur waar iedereen deel van kan uitmaken, zal je dus eerst geleide ideecreatie moeten toevoegen aan de mix. Dat kan in zeer verschillende vormen: workshops, brainstorms, hackathons, think tanks, innovatie bootcamps,… Allemaal hebben ze hun nut, zo lang ze maar voldoen aan een paar basisvoorwaarden:

• Vanuit het management wordt een heldere innovatie-opdracht opgesteld: Wat is het probleem? Welke oplossingen zoeken we? En waar moeten die oplossingen aan voldoen?
• Elk van deze processen wordt geleid door een ervaren facilitator. (zie ook ‘Brainstorms begeleiden’) 
• Het innovatieteam leert op een mature manier communiceren over elkaars ideeën.
• De facilitator bewaakt het proces en de psychologische veiligheid van de teams.
• Elk van de ideeën krijgt constructieve feedback, zeker wanneer ze niet weerhouden worden.

Deze manier van werken heeft enkele cruciale gevolgen:

• De medewerkers leren de verschillende stappen in een gefaseerd ideeproces kennen. Ze weten wat de do’s en de dont’s zijn, hoe ze een idee kunnen formuleren en bij wie ze er uiteindelijk mee terecht kunnen. Dit is een voorwaarde om het later opnieuw te kunnen herhalen in team of individueel.
• Creative self-efficacy: Medewerkers krijgen meer zelfvertrouwen. Ze ondervinden aan den lijve dat ook zij met vernieuwende ideeën kunnen komen. Dit zorgt ervoor dat hun creatieve output verhoogt en de kwaliteit verbetert. Heel vaak krijgen we nadien te horen: ik wist niet dat ik dit kon!
• Operationele teams nemen de opgedane inzichten mee naar hun dagelijkse werking.
• Bij tijdelijke, cross functionele teams groeit ook het intern netwerk en stijgt de kennisuitwisseling tussen afdelingen. Dit effect blijft in veel gevallen zelfs spelen tot lang na het beëindigen van het proces.
• Via de olievlek methode infecteer je zo op den duur de hele organisatie.
• En het belangrijkste voordeel van allemaal: Je hoeft niet meer te wachten op ‘aha!’. Je hebt een gestandaardiseerd, herhaalbaar proces dat er voor zal zorgen dat je keer op keer briljante ideeën kan laten genereren wanneer jij ze nodig hebt!

Tot slot

Wanneer je dit een tijdje consequent vol houdt, zal je innovatiecultuur langzaam evolueren en kijg je een organisatie die bruist van de ideeën zodat ze de luxe heeft om er enkel de beste uit te kiezen. 

In een volwassen innovatiecultuur gaan geleide en spontane ideecreatie hand in hand: Je zet geleide ideecreatie in om een baanbrekend antwoord te krijgen op concrete uitdagingen wanneer jij dat wil. En tegelijkertijd zorgen de spontane aha’s, die ondertussen ook beter ondersteund en gecapteerd worden, voor de onverwachte geniale impulsen. Best of both worlds dus!

Pieter Daelman