Iedereen Archimedes?

Het verhaal van Archimedes voelt voor de meesten van ons ook wel herkenbaar aan. Dat moment waarop de oplossing voor een complex probleem zich plots aan je presenteert, heeft iedereen al wel eens meegemaakt. Het voelt voor de meesten als een openbaring, een bliksemflits. Het ene moment is er niets, het volgende ontplooit zich plots een complete oplossing. Schijnbaar vanuit het niets. Meer nog, het idee lijkt ineens ook op een echt plan: tot in de puntjes uitgewerkt.

Misvatting

Deze ervaring zorgt er echter voor dat we het inspiratie-moment zijn gaan zien als iets magisch: een goddelijke ingeving, de aha-erlebnis, iets dat we niet kunnen verklaren en waarvoor we dus maar beter een nederig respect kunnen tonen. Je zou de magie anders wel eens kunnen verbreken… Jammer genoeg (of juist gelukkig) is dit één grote misvatting.

De missing link

Deze misvatting heeft als kwalijk gevolg dat de meeste innovatieprocessen bitter weinig aandacht spenderen aan het bedenken van originele ideeën. Men gaat er meestal van uit dat er eerst een idee moet zijn, waarna men met dat idee aan de slag kan: ontwikkelen, prototypen, funnelen, testen, etc.

Kijk maar eens naar de meest gangbare processen die hiervoor gebruikt worden. Stuk voor stuk beginnen ze bij het vergaren van ideeën. Waar die vandaan komen? Vanuit de Eureka-wolk? De ideeën-bloemkool?... Niemand die het weet. En dat is jammer, want zo lopen bedrijven vaak heel wat straffe, baanbrekende ideeën mis.

Watskebeurt?

Wat is er dan wél aan de hand? Het spontane idee-proces zoals dat van Archimedes is vooral een onbewust proces.

Eerst en vooral worden we geconfronteerd met het probleem, de vraag, de uitdaging. We denken er even over na, maar wanneer we daar niet onmiddellijk bewust een antwoord op vinden, stellen we het even uit. We zetten het op een to do-lijst, plannen een vergadering,… en we vergeten het.

Althans, dat dénken we. Want eigenlijk blijft ons brein onbewust wél met het probleem bezig. Terwijl we werken, praten, eten, sporten, ja zelfs wanneer we slapen! Zonder dat we het weten blijft ons brein de omgeving scannen naar puzzelstukjes die kunnen bijdragen tot de oplossing. Al die puzzelstukjes houdt het bij, tot de puzzel plots compleet is. 

Dat fenomeen noemt men in de psychologie 'focus'. Vergelijk het met het moment waarop je beslist een huis te gaan kopen. De volgende dag rij je naar je werk en plots lijkt de wereld bezaaid met huizen die te koop zijn. Die borden hingen daar uiteraard de dag tevoren ook al, alleen zag je ze niet om dat je onbewuste focus niet bezig was met huizen kopen en nu wel. Je brein doet net hetzelfde wanneer het een probleem aan het oplossen is. Plots vindt het overal deeltjes van de oplossing. Tot het er genoeg heeft voor een werkbare oplossing.

En BAM! Dat is het moment waarop het obewuste proces opnieuw bewust wordt. Plotseling openbaart het plan waaraan ons brein soms uren, dagen, weken gewerkt heeft zich aan ons in al zijn glorie. Aha! Eureka! Wij zijn geniën!

Aha NU!

Dit onbewuste, spontane idee-proces heeft één groot nadeel: je weet nooit op voorhand wanneer je brein klaar zal zijn met puzzelen. In deze tijden van strakke deadlines, snelle verandering en hyperfluïditeit, is zoiets natuurlijk onaanvaardbaar.

Wat kan je dan doen? Wel, als eerste stap kan je je eigen intrapersoonlijke creativiteit optimaliseren. Snel veel originele ideeën kunnen bedenken die dan ook nog eens haalbaar zijn, is een vaardigheid. En die vaardigheid kan je verbeteren door bijvoorbeeld je associatief vermogen te versterken. Zo zorg je ervoor dat je spontane ideecreatie-proces optimaal verloopt en je vanzelf meer en betere ideeën zal bedenken.

Wanneer je echter nòg beter wil doen, kan je ook nog een stapje verder gaan. Dat doen we in business creativity door het onbewuste proces, bewust te maken. (denk daarbij aan gefaseerde processen zoals brainstormen, creative problem solving of design thinking) Op die manier kan jij beslissen wanneer je jouw aha-moment wil hebben en je dus niet moet zitten wachten op die geniale ingeving.

Ieder van ons draagt immers een genie in zich en we kunnen zélf beslissen wanneer we dat genie activeren! 

Pieter Daelman